ماکیاولیسم، جهت‌گیری اخلاقی و گزارشگری مالی متقلبانه

هدف: ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی، تأثیر بسزایی در بروز رفتار‎های حرفه‌ای دارند. گزارشگری مالی نیز بخش بااهمیت حرفه حسابداری بوده و بیانگر وضعیت مالی و عملکرد بنگاه تجاری در یک دوره عملیات است. هدف این پژوهش شناخت ارتباط ویژگی شخصیتی ماکیاولیسم و جهت‌گیری اخلاقی در بروز گزارشگری مالی متقلبانه است. روش: داده‌هایی که قابلیت آزمون را داشتند، از 234 مشاهده در میان مدیران مالی و حسابرسان مستقر در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران جمع‌آوری شدند و تحلیل آنها با استفاده از نرم‌افزار لیزرل و مدل‌سازی معادلات ساختاری انجام گرفت. یافته‌ها: با فرض دستکاری با‎اهمیت در سود، ویژگی شخصیتی ماکیاولیسم بر بروز گزارشگری مالی متقلبانه تأثیر مثبت و معنادار دارد، ایده‌آل‌گرایی تأثیر معناداری بر گزارشگری مالی متقلبانه ندارد و تأثیر نسبی‌گرایی بر تمایل به گزارشگری مالی متقلبانه، معکوس و معنادار است. با فرض دستکاری کم‌اهمیت در سود نیز نتایج مشابه به‌دست آمد با این تفاوت که ویژگی اخلاقی نسبی‌گرایی بر گزارشگری مالی متقلبانه، تأثیر معناداری نداشت. همچنین بر مبنای یافته‌های پژوهش، ویژگی اخلاقی ماکیاولیسم بر هر دو ویژگی اخلاقی ایده‌‌آل‌گرایی و نسبی‌گرایی تأثیر مستقیم و معنادار می‌گذارد. نتیجه‌گیری: شواهد این پژوهش تأیید می‌کند که ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی، از عوامل رفتاری تشدیدکننده گزارشگری مالی متقلبانه است. از این رو، حسابداران و حسابرسان برای بهبود کیفیت گزارشگری مالی، باید ارزش‌های اخلاقی را در ضمیر خود ارتقا دهند.